NỘI DUNG BÀI VIẾT
Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn là một trong những lễ hội truyền thống đặc sắc nhất của Việt Nam, diễn ra hàng năm tại quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng. Được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia từ năm 2013, lễ hội này không chỉ mang giá trị văn hóa mà còn đậm chất tâm linh, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước.
Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn có lịch sử hàng trăm năm, xuất phát từ tín ngưỡng cầu mùa, cầu may và cầu bình an của ngư dân vùng biển Đồ Sơn. Theo lưu truyền từ xa xưa,
Người dân nơi đây tin rằng những trận đấu của trâu không chỉ mang lại may mắn mà còn là cách để thần linh chứng giám lòng thành của người dân. Lễ hội diễn ra vào mùng 9 tháng 8 âm lịch hằng năm, được tổ chức trang trọng với nhiều nghi thức truyền thống.
Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn gồm hai phần chính: phần lễ và phần hội.
Để Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn được diễn ra một cách suôn sẻ, người dân sinh sống tại biển Đồ Sơn đã phải cất công chuẩn bị lễ hơn 8 tháng trời. Theo kinh nghiệm của người dân ở đây, điều quan trọng nhất là phải tìm và nuôi dưỡng trâu một cách cẩn thận. Theo thường niên, cứ sau mỗi dịp lễ Tết nguyên đán thì các sới chọi đề cử người đi bôn ba khắp các tỉnh thành trên cả nước như Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh...để mua được con trâu ưng ý. Con trâu được chọn phải là con trâu đực, khỏe mạnh và có khả năng chịu đòn tốt. Thường trâu tốt là trâu sẽ có da đồng, lông móc, hàm đen, khoang bốn khoáy, lông cứng và dày để tránh nắng. Sừng trâu đen như mun, sừng trâu vênh lên như hai cánh cung. Đặc biệt là những con trâu lưng càng dày, càng phẳng, ức rộng, cổ tròn dài thì càng được đánh giá là trâu tốt. Trong ngày này, ngoài việc tổ chức dâng hương, Thượng cờ tại Đền Nghè và Đền thờ Nam Hải Đại Thần Vương, tại các Đình làng - nơi có trâu chọi cũng đồng loạt tổ chức nghi lễ dâng hương khai hội. Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn được khởi động bằng phần lễ tế thần Điểm Tước của các làng có trâu. Tiếp đó là lễ rước nước với nghi thức thay lọ nước thần được từng làng mang về đình riêng. Sau đó là lễ Thành Hoàng dành cho các con trâu được chủ trâu làm chủ trì. Kết thúc lễ này, những con trâu khỏe mạnh sẽ được gọi là "Ông trâu", mang tính biểu tượng tâm linh, ước mơ và hy vọng cho người dân nơi đây. Đến sáng ngày 9/8 âm lịch, người dân sẽ kéo nhau ra đình để xem lễ rước các " Ông trâu " giữa tiếng nhạc bát âm, cờ thần bay phấp phới.
Lễ dâng hương, thượng cờ khai Hội tại Đền Nghè và Đền Nam Hải Thần Vương. Ảnh Hải Phòng GOV
Nghi thức múa cờ khai hội được 249 tráng niên của làng chia thành hai hàng trình diễn vừa uyển chuyển, vừa mạnh mẽ, màu sắc biến hoá linh hoạt và huyền ảo trong những âm thanh của trống, thanh la; tái hiện lại lễ ra quân của Quận He Nguyễn Hữu Cầu trước giờ xuất trận; thể hiện ước nguyện cầu mong Thần Gió phù hộ cho thuyền bè cưỡi sóng vượt ra ngoài biển khơi.
Trâu được chọn sẽ có rất nhiều người cùng dẫn vào sàn đấu.Trước mỗi trận đấu, trâu sẽ được cho ăn no và chuẩn bị kĩ càng để đạt được trạng thái tốt nhất.Lễ hội có sự góp mặt rất nhiều đơn vị cùng với trâu của họ tham gia. Những người khi tham gia lễ hội cũng thường nhìn những con trâu và dự đoán nhà vô địch. |
Múa cờ vừa dứt, từ hai phía hai "ông trâu" được dẫn vào xới, có người che lọng và múa cờ hai bên. Khi hai "ông trâu" cách nhau 20 m, người dắt nhanh chóng rút "sẹo" cho trâu rồi khẩn trương thoát ra ngoài sới chọi. Hai " Ông trâu " sẽ lao vào nhau với tốc độ cực nhanh, sừng đập vào nhau kêu chan chát. Cứ như thế, Lễ hội chọi trâu sẽ được diễn ra quyết liệt giữa tiếng hò reo của hàng ngàn khán giả. Kết thúc lễ hội, Ông trâu hạng nhất sẽ được thêu ai chữ “Thượng Đẳng” bằng kim tuyến, một bát hương bằng đá xanh đem theo đám rước trở về. Sáng ngày 10 tháng 8, toàn bộ dù thắng hay thua các" Ông trâu " tham gia lễ hội đều được đem giết thịt làm lễ vật tế thần ở đình, có kèm theo một đĩa đựng tiết và lông trâu (mao huyết). Khoảng 12 giờ trưa lễ tế bắt đầu. Sau đó, đĩa mao huyết được đổ xuống biển, phần còn lại được chia lộc thần cho dân với niềm tin một vụ khai thái mới bình an, nhiều tôm cá. Vào ngày 16 tháng 8, làng tiến hành nghi thức "tống thần" và rã đám, kết thúc lễ hội.
Người chủ trì lễ hội sẽ thổi kèn kết thúc trận đấu. Tiếng kèn vang lên cùng với những tiếng hò reo của khán giả cũng chính là nói lên buổi lễ đã thành công một cách tốt đẹp |
Mọi người chăm chú vào đội biểu diễn kết thúc lễ hội. Mọi người sẽ chụp nhiều hình kỉ niệm để lưu giữ lại những khoảnh khắc vui vẻ khi ở nơi đây.
Mỗi năm, hàng ngàn người đổ về Đồ Sơn để tham gia và chứng kiến những trận đấu đầy kịch tính. Không chỉ là sự kiện văn hóa, lễ hội còn tạo cơ hội giao lưu giữa các cộng đồng dân cư, và là dịp để du khách khám phá văn hóa địa phương. Ngoài việc thưởng thức các trận đấu, du khách còn có thể khám phá Đồ Sơn với những bãi biển đẹp, không gian thiên nhiên thơ mộng và thưởng thức những món ăn hải sản tươi ngon của vùng biển.
Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn không chỉ mang ý nghĩa giải trí mà còn là cầu nối giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa dân gian của người Việt. Tuy nhiên, vấn đề bảo tồn và tổ chức lễ hội này cũng cần được quan tâm để đảm bảo tính nhân văn, tránh lạm dụng và thương mại hóa. Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn - Hải Phòng là một di sản văn hóa đặc sắc, thể hiện tinh thần gắn bó giữa con người và thiên nhiên, giữa quá khứ và hiện tại. Đây không chỉ là niềm tự hào của người dân Đồ Sơn mà còn là điểm đến hấp dẫn cho du khách muốn khám phá và tìm hiểu về văn hóa dân gian Việt Nam. Sau 35 năm, công tác quản lý và tổ chức Lễ hội chọi Trâu Đồ Sơn không ngừng được hoàn thiện, nâng cao về quy mô, nâng tầm về chất lượng, đồng thời vẫn giữ nguyên những yếu tố dân gian, những giá trị văn hóa truyền thống của “tiền nhân” để lại./.
ĐÁNH GIÁ SẢN PHẨM